เบื่ออาหาร ( Loss of Appetite ) คือ ภาวะร่างกายไม่ต้องการกินอาการ หรือ ภาวะร่างกายไม่รู้สึกอย่ากินอาหาร ภาวะเบื่ออาหารเกิดได้จากปัญหาของสุขภาพทั้งจากทางใจและกาย ภาวะการเบื่ออาหาร จะเป็นลักษณะที่เกิขึ้นแบบชั่วคราว อาการเบื่ออาหาร หรือ Anorexia เป็นอาการที่เกิดขึ้นได้ใน ผู้ป่วยโรคต่างๆ สามารถเป็นได้ทั้ง เพศชาย เพศหญิง อายุมาก อายุน้อย เมื่อมี อาการเบื่ออาหาร ก็สามารถเป็น สัญญาณการเกิดโรคต่างๆ ได้เช่นกัน ลักษณะเด่นที่เห็นได้
ชัดเจน มากที่สุดของ อาการเบื่ออาหาร คือ น้ำหนักตัวลดลง อย่างเห็นได้ชัด หน้าตอบลง กางเกงเอวหลวมขึ้น เสื้อหลวมขึ้น คนที่ไม่ได้พบกันนานๆ มักจะ ถูกทักว่าผอมลง
สาเหตุการเกิดอาการเบื่ออาหาร
- โรคต่างๆ ที่เกิดจาก การติดเชื้อ เช่น โรคหวัด โรคไข้เลือดออก โรคไข้หวัดนก โรคอีสุกอีใส โรคไอกรน โรคบิด
- โรคที่เกิดจากความผิดปกติของ ระบบทางเดินอาหาร เช่น โรคนิ่วในถุงน้ำดี โรคไส้ติ่งอักเสบ โรคริดสีดวงทวารหนัก โรคตับแข็ง โรคกระเพาะอาหารอักเสบ โรคท้ออืดท้องเฝ้อ
- โรคมะเร็ง โดยเฉพาะ มะเร็ง ที่พบใน ระบบทางเดินอาหาร เช่น โรคมะเร็งกระเพาะอาหาร โรคมะเร็งลำไส้
- ผลจาก การรักษาโรคมะเร็ง เช่น การรักษาโดย เคมีบำบัด การรักษาโดย รังสีเทคนิค
- โรคทางจิตรเวช เช่น โรคซึมเศร้า โรคเครียด โรควิตกกังวล
- การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ มากเกินไป เกิดอาการเมา พบว่า ผู้ป่วย มักจะ รับประทานอาหาร ได้น้อยลง
- ผู้เสพยาเสพติด พบว่าผู้ที่ ติดยาเสพติด มักพบ อาการเบื่ออาหาร ร่างกายสูบผอม จนสังเกตุได้ชัดเจน
- ผู้ป่วยที่รับ การผ่าตัด พบว่าหลังจาก การผ่าตัด จะมี อาการเบื่ออาหาร คือ รับประทานได้น้อยลง จากปกติ
- โรคเรื้อรังต่างๆ เช่น โรคเบาหวาน พบว่า ผู้ป่วยบางกลุ่ม จะมีลักษณะ สูบผอมลง อย่างเห็นได้ชัด
- ผู้ที่พึ่งได้รับ ผลการกระทบกระเทือนจิตใจ ใหม่ๆ เช่น ผู้ที่สูญเสียญาติใกล้ชิด จะเกิด ภาวะเศร้าผิดปกติ จนทำให้เกิด อาการเบื่ออาหาร
การวินิจฉัยอาการเบื่ออาหาร
สำหรับอาการเบื่ออาหาร โดยเบื้องต้นแพทย์จะชั่งน้ำหนักวัดส่วนสูงก่อน เพื่อดูน้ำหนักตัวของผู้ที่มีปัญหาเบื่ออาหารก่อน หากน้ำหนักตัวต่ำกว่ามารตราฐาน จำเป็นต้องได้รับการรักษา การวินิจฉัยแพทย์จะทำการ ซักประวัติการรักษา การใช้ยา และการรับประทานอาหาร โดยรายละเอียด ดังนี้
- ช่วงเวลาที่เริ่มเกิดอาการเบื่ออาหาร
- ระดับความรุนแรงของอาการ
- จำนวนน้ำหนักที่ลดลง
- อัลตราซาวด์ท้อง
- ตรวจเลือด เพื่อวินิจฉัยการทำงานของ ตับ ต่อมไทรอยด์ และ ไต เป็นต้น
- ตรวจระบบทางเดินอาหาร โดยเอกซ์เรย์ดูหลอดอาหาร กระเพาะอาหาร และลำไส้เล็ก เป็นต้น
ผลข้างเคียงที่เกิดจากอาการเบื่ออาหาร
- ภาวะ ขาดสารอาหาร หากเกิด อาการเบื่ออาหารเรื้อรัง จะทำให้ ร่างกายซูบผอม จนเกิด การขาดสารอาหาร ได้
- อาการอ่อนเพลีย เหนื่อยล้า เนื่องจาก ร่างกายขาดพลังงาน เพราะ ไม่ได้รับพลังงาน จาก อาหารที่เพียงพอ
- ภาวะทางจิตใจ ผลข้างเคียงจาก บุคคลภายนอก บางรายเกิด อาการเครียด เมื่อ มีคนถามถึง การสูบผอมลง บ่อยครั้ง
- อาการปวด พบมากในผู้ป่วย โรคมะเร็ง
การรักษาอาการเบื่ออาหาร
การรักษาอาการเบื่ออาหาร นั้นต้องทำการรักษาตามสาเหตุของอาการเบื่ออาหาร โดยสาเหตุสามารถแบ่งได้ 3 สาเหตุ คือ เกิดจากปัญหาสุขภาพ เกิดจากปัญหาทางสภาพจิตใจ และ เกิดจากผลข้างเคียงจากการใช้ยา ซึ่งการรักษาให้วิธีการรักษาที่ต่างกันออกไป รายละเอียด ดังนี้
- การรักษาจากปัญหาสุขภาพ หากมีกาการติดเชื้อผู้ป่วยต้องรับการใช้ยาเพื่อฆ่าเชื้อโรค ก่อนจากนั้นค่อยๆ เพิ่มอาหารให้เพื่อป้องกันภาวะขาดสารอาหารหรือมีเกลือแร่ในร่างกายต่ำ แนวทางปฏิบัติดังนี้
- เปลี่ยนบรรยากาศการรับประทานอาหารบ้าง เช่น ทานข้าวกับครอบครัวหรือเพื่อน
- ไม่ควรผืนทานอาหารให้มากเกินไป พยายามรับประทานอาหารให้ได้มากตามที่ต้องการ
- ควรรับประทานอาหารที่ให้พลังงานและโปรตีนสูง
- ดื่มน้ำเปล่าให้เพียงพอ ต่อความต้องการของร่างกาย เพื่อป้องกันการเกิดภาวะขาดน้ำ
- ออกกำลังกายเบา ๆ ก่อนทานอาหาร เพื่อกระตุ้นน้ำย่อยในกระเพาะอาหาร
- การรักษาจากปัญหาสุขภาพจิต ผู้ปัญหาเกี่ยวกับสุขภาพจิต เช่น ภาวะซึมเศร้า ความเครียด ภาวะการสะเทือนใจอย่างรุนแรง ทำให้ป่วยไม่อยากกินอาหาร ต้องใช้เวลาปรับสภาพจิตใจ และอาจต้องปรึกษาจิตแพทย์
- การรักษาอาการเบื่ออาหารจากการใช้ยา หากพบว่าอาการเบื่ออาหารเกิดจากการกินยา ให้หยุดใช้ยาทันที ส่วนผู้ที่เบื่ออาหารอันเนื่องมาจากการใช้สารเสพติด ต้องเข้ารับการบำบัดเกี่ยวกับการติดยาเสพติด
